Türkiye ekonomisi yüzde 3,7 büyüdü

EKONOMİ

Türkiye ekonomisi, yılın üçüncü çeyreğinde yüzde 3,7 büyüme gösterdi.

Buna göre, GSYH 2025 yılı üçüncü çeyrek ilk tahmini zincirlenmiş hacim endeksi olarak geçen yılın aynı çeyreğine göre, yüzde 3,7 arttı. Böylece Türkiye ekonomisi, büyüme trendini 21 çeyreğe taşımış oldu.

Üretim yöntemine göre cari fiyatlarla GSYH, geçen yılın aynı çeyreğine kıyasla yüzde 41,6 artarak, 17 trilyon 424 milyar 718 milyon liraya çıktı. GSYH'nin üçüncü çeyrek değeri, cari fiyatlarla ABD doları bazında 432 milyar 880 milyon olarak gerçekleşti.

GSYH'yi oluşturan faaliyetler incelendiğinde, yılın üçüncü çeyreğinde geçen yıla göre zincirlenmiş hacim endeksi olarak inşaat sektörü toplam katma değeri yüzde 13,9, finans ve sigorta faaliyetleri yüzde 10,8, bilgi ve iletişim faaliyetleri yüzde 10,1, ürün üzerindeki vergiler eksi sübvansiyonlar yüzde 9,6, diğer hizmet faaliyetleri yüzde 7,1, sanayi sektörü yüzde 6,5, ticaret, ulaştırma, konaklama ve yiyecek hizmetleri yüzde 6,3, mesleki, idari ve destek hizmet faaliyetleri yüzde 4,4, gayrimenkul faaliyetleri yüzde 4,2 ve kamu yönetimi, eğitim, insan sağlığı ve sosyal hizmet faaliyetleri ise yüzde 2,1 artarken, tarım sektörü yüzde 12,7 azaldı.

Ekonomistler, bu yılın üçüncü çeyreğinde yıllık bazda Türkiye ekonomisinin yüzde 3,97 büyümesini öngörmüştü.

Öte yandan, TÜİK geçmiş çeyreklere ilişkin büyüme verilerinde revizyona gitti.

Türkiye ekonomisinin 2021'den bu yana büyüme hızı, yıllar ve çeyrekler itibarıyla şöyle:

Yıllar

1. Çeyrek

2. Çeyrek

3. Çeyrek

4. Çeyrek

Yıllık

2021

8

22,4

8,2

10,4

11,8

2022

7,8

7,6

4,1

3,1

5,4

2023

4

4,6

6,5

4,9

5,0

2024

5,3

2,3

2,8

3,2

3,3

2025

2,5

4,9

3,7

 

 

Mevsim ve takvim etkilerinden arındırılmış GSYH zincirlenmiş hacim endeksi, bir önceki çeyreğe göre yüzde 1,1 yükseldi. Takvim etkisinden arındırılmış GSYH zincirlenmiş hacim endeksi, üçüncü çeyrekte geçen yılın aynı çeyreğine göre, yüzde 3,4 artış gösterdi.

Yerleşik hane halklarının tüketim harcamaları, yılın üçüncü çeyreğinde geçen yılın aynı çeyreğine göre zincirlenmiş hacim endeksi olarak yüzde 4,8 yükseliş kaydetti. Devletin nihai tüketim harcamaları yüzde 0,8, gayrisafi sabit sermaye oluşumu ise yüzde 11,7 arttı.

Mal ve hizmet ihracatı, yılın üçüncü çeyreğinde geçen yılın aynı çeyreğine göre zincirlenmiş hacim endeksi olarak yüzde 0,7 azalırken, ithalatı yüzde 4,3 yükseldi.

İş gücü ödemelerinde yüzde 41,1 artış

İş gücü ödemeleri söz konusu dönemde yüzde 41,1, net işletme artığı/karma gelir yüzde 43,5 artış gösterdi.

İş gücü ödemelerinin cari fiyatlarla gayri safi katma değer içerisindeki payı, geçen yılın üçüncü çeyreğinde yüzde 35 iken, bu oran yılın aynı döneminde de yüzde 35 oldu. Net işletme artığı/karma gelirin payı da yüzde 46 iken, üçüncü çeyrekte yüzde 46,7 olarak belirlendi.

Tablolar

Yıl

Cari fiyatlarla GSYH

Cari fiyatlarla GSYH

GSYH Zincirlenmiş Hacim

Değişim oranı

 

(milyon lira)

(milyon dolar)

Endeksi(2009=100)

(yüzde)

2023 1. Çeyrek

4.798.503

254.299

196,7

4

2023 2. Çeyrek

5.696.948

281.090

212,9

4,6

2023 3. Çeyrek

7.894.487

303.663

239,5

6,5

2023 4. Çeyrek

8.701.530

314.189

243,6

4,9

2023 Yıllık

27.091.469

1.153.241

223,2

5

2024 1. Çeyrek

9.075.604

293.781

207,1

5,3

2024 2. Çeyrek

10.142.412

314.092

217,7

2,3

2024 3. Çeyrek

12.307.887

370.600

246,2

2,8

2024 4. Çeyrek

13.061.323

379.781

251,4

3,2

2024 Yıllık

44.587.225

1.358.255

230,6

3,3

2025 1. Çeyrek

12.537.940

346.926

212,2

2,5

2025 2. Çeyrek

14.605.817

378.308

228,3

4,9

2025 3.Çeyrek

17.424.718

432.880

255,2

3,7

Sektörler

TÜİK verilerine göre, GSYH iktisadi faaliyet kollarına göre zincirlenmiş hacim endeksi değişim oranı (yüzde) şöyle:

 

2025 1. Çeyrek

2025 2. Çeyrek

2025 3. Çeyrek

Tarım, ormancılık ve balıkçılık

-0,7

-5,5

-12,7

Sanayi

-1,6

6

6,5

İmalat sanayisi

-2,4

6,9

7,7

İnşaat

8,5

11,1

13,9

Ticaret, ulaştırma, konaklama ve yiyecek hizmetleri

1,5

5,8

6,3

Bilgi ve iletişim

5,7

7,1

10,1

Finans ve sigorta faaliyetleri

-0,1

4

10,8

Gayrimenkul faaliyetleri

2

2,6

4,2

Mesleki, idari ve destek hizmet faaliyetleri

2,4

5,8

4,4

Kamu yönetimi, eğitim ve sosyal hizmet faaliyetleri

0,9

-0,5

2,1

Diğer hizmet faaliyetleri

4,4

2,5

7,1

Sektörler toplamı

2,2

5,1

2,9

Vergi-sübvansiyon

4,5

2,9

9,6

Gayrisafi yurt içi hasıla (Alıcı fiyatlarıyla)

2,5

4,9

3,7

 

Cumhurbaşkanı Yardımcısı Yılmaz: Üçüncü çeyrek verileri, ekonomimizin dirençli yapısını ortaya koymaktadır

Cumhurbaşkanı Yardımcısı Cevdet Yılmaz, NSosyal hesabından yaptığı açıklamada, Türkiye ekonomisinde, 2025 yılının üçüncü çeyreğinde yıllık bazda yüzde 3,7 oranında büyüme gerçekleştiğini anımsattı.

Mevsim ve takvim etkilerinden arındırılmış olarak da yüzde 1,1'lik büyüme ile ekonominin son üç çeyrekteki pozitif eğilimini ivmelendirerek sürdürdüğünü, küresel ve bölgesel olumsuz konjonktüre rağmen dayanıklılığını ortaya koyduğunu belirten Yılmaz, sağladıkları siyasi istikrar ortamı ve öngörülebilir politikalar çerçevesinde büyüme performanslarının 21 çeyrektir kesintisiz devam ettiğini vurguladı.

Cevdet Yılmaz, 2025 yılı üçüncü çeyreğinde GSYH'nin dolar cinsinden yıllıklandırılmış olarak 1,538 trilyon seviyesine çıktığını (2024 yılı 1,358 trilyon) üçüncü çeyrek itibarıyla yıllıklandırılmış kişi başı milli gelirin ise yaklaşık 17 bin dolar seviyesine ulaştığının görüldüğünü aktardı.

2025 yılının üçüncü çeyrek büyümesinde, sanayi ve inşaat dahil hizmetler sektöründeki olumlu görünüm ve sabit sermaye yatırımlarının artış göstermesinin belirleyici olduğuna dikkati çeken Yılmaz, şu değerlendirmelerde bulundu:

"Özellikle inşaat sektörü yüzde 13,9 oranında büyüme kaydederken makine ve teçhizat yatırımları ise yüzde 11,3 oranında artarak güçlü eğilimini sürdürmüştür. Büyümenin sürdürülebilir bir kompozisyonda gerçekleştirilmesine destek olan bu yatırım artışı ekonomideki dinamizme katkıda bulunmuş ve firmaların daha verimli bir üretim yapısına geçişlerini desteklemeye yönelik yatırım taleplerini sürdürdüklerini ortaya koymuştur. Üretim yönüyle değerlendirildiğinde, 2025 yılı üçüncü çeyreğinde sanayi sektörü yüzde 6,5 oranında, inşaat dahil hizmetler sektörü ise yüzde 4,6 oranında büyüme kaydederken bu yıl yaşanan zirai don ve kuraklık etkisiyle tarım sektörü yüzde 12,7 negatif büyüme kaydetmiştir. 2025 yılı üçüncü çeyreğinde toplam tüketim büyümesi yüzde 4,2 oranında kaydedilirken sabit sermaye yatırımlarının büyümesi ise yüzde 11,7 oranında güçlü bir artış gerçekleştirmiştir. Kamu tüketiminde ise yüzde 0,8 oranında oldukça sınırlı bir artış gerçekleşmiştir. 2025 yılı üçüncü çeyreğinde net mal ve hizmet ihracatı büyümeyi sınırlı düzeyde aşağı yönlü etkilemiştir."

"Yapısal dönüşüm adımları birçok testten başarıyla geçmekte"

Bu oranların, enflasyonla mücadele kapsamında aldıkları kararların yansıması olarak ortaya çıktığını aktaran Yılmaz, "Mali disipline verdiğimiz önem ve sıkılaştırıcı politikalardan yatırımların görece daha az etkilenmesi yönündeki çabalarımızı bu rakamlar desteklemektedir. Üçüncü çeyrek verileri, dengeli büyüme modelimize uygun olarak ekonomimizin dirençli yapısını ve sürdürülebilir büyüme patikasındaki kararlılığımızı ortaya koymaktadır." ifadelerine yer verdi.

2025 yılının ilk 9 ayında GSYH yüzde 3,7 oranında büyürken, yurt içi talebin büyümeye katkısının 4,8 puan olarak kaydedildiğini vurgulayan Yılmaz, şunları kaydetti:

"Yılın son çeyreğinde dışsal koşulların talep üzerinde oluşturduğu geçici ivmenin ortadan kalkmasıyla birlikte büyüme kompozisyonunda dengeli seyrin daha da belirginleşmesi beklenmektedir. Bu doğrultuda dezenflasyon sürecinin kesintisiz sürmesini sağlayan, yatırımı, üretimi ve ihracatı artırmayı odak belirleyen politikalarımız kararlı şekilde uygulanmaya devam edilecektir. Uyguladığımız makroekonomik istikrar ve yapısal dönüşüm adımları birçok testten başarıyla geçmekte olup Orta Vadeli Program'da ortaya koyduğumuz hedef ve politikalar ile ekonomimizin dayanıklılığını daha da artıracağımıza inanıyoruz."

Bakan Şimşek: Büyümenin OVP'nin üzerinde gerçekleşmesini öngörüyoruz

Hazine ve Maliye Bakanı Mehmet Şimşek, bu yılın üçüncü çeyreğinde yüzde 3,7 olan büyümenin, son çeyrekte ılımlı seyretmesini ve 2025 yılında Orta Vadeli Program'ın (OVP) sınırlı üzerinde gerçekleşmesini öngördüklerini bildirdi.

Şimşek, yaptığı yazılı açıklamada, yılın üçüncü çeyreğine ilişkin Gayrisafi Yurt İçi Hasıla (GSYH) verilerini değerlendirdi.

Türkiye ekonomisinin 2025'in üçüncü çeyreğinde yıllık bazda yüzde 3,7, mevsim ve takvim etkilerinden arındırılmış olarak çeyreklik bazda yüzde 1,1 büyüdüğüne dikkati çeken Şimşek, "Böylece 9 aydaki yıllık büyüme yüzde 3,7 gerçekleşti. Yıllıklandırılmış milli gelirimiz 1,5 trilyon doları aştı. Tarımın GSYH içindeki ağırlığının yüksek olduğu bu çeyrekte, zirai don ve kuraklığın etkisiyle daralan tarım katma değeri, büyümeyi belirgin şekilde sınırlarken, tarım dışı büyüme yıllık yüzde 5,6 oldu." ifadesini kullandı.

Şimşek, sanayinin katma değerinin yüzde 6,5 arttığını ve bu artışta özellikle yüksek teknolojili üretim öne çıktığını aktardı.

Deprem bölgesinin yeniden imarına yönelik çalışmaların katkısıyla inşaat sektöründeki güçlü büyümenin sürdüğünü belirten Şimşek, tüketim ve yatırımların yılın ilk yarısında olduğu gibi dengeli bir görünüm sergilediğini bildirdi.

Şimşek, inşaat yatırımlarındaki olumlu seyrin yanı sıra üretim kapasitesi açısından kritik önemde olan makine ve teçhizat yatırımlarının yüzde 11,3 arttığını aktararak, bu dönemde küresel ticaretteki görece zayıf seyrin de etkisiyle net dış talebin büyümeyi 1 puan sınırladığını ifade etti.

Cari açığın milli gelire oranının, yüzde 1,3 ile sürdürülebilir seviyede kalmaya devam ettiğine işaret eden Şimşek, şu değerlendirmelerde bulundu:

"Büyümenin son çeyrekte ılımlı seyretmesini ve 2025 yılında OVP'nin sınırlı üzerinde gerçekleşmesini öngörüyoruz. Daha elverişli finansal koşullar ve destekleyici küresel konjonktür sayesinde ekonomik aktivitedeki artışın 2026'da, bu yıldan daha olumlu olmasını bekliyoruz. Ayrıca büyümenin, enflasyondaki düşüşü desteklemeye devam edeceğini değerlendiriyoruz."

"Programımızı kararlılıkla uyguluyoruz"

Şimşek, dezenflasyon sürecini de olumsuz etkileyen kuraklık ve don gibi arz yönlü şokların etkilerini azaltmak amacıyla verimliliği artıracak, sulama altyapısını güçlendirecek ve kaynakların daha etkin kullanılmasını sağlayacak çalışmaları sürdürdüklerini belirterek, şunları kaydetti:

"Özellikle emek yoğun sektörlerde zayıf seyreden üretimi canlandırmak ve istihdamı korumak amacıyla reel sektöre yönelik desteklerimize devam ediyoruz. Fiyat istikrarını merkeze alan, sürdürülebilir yüksek büyüme ve kalıcı refah artışını hedefleyen programımızı kararlılıkla uyguluyoruz. Bu program sayesinde son iki yılda elde ettiğimiz kazanımları kalıcı hale getirecek ve ekonomide dönüşümü sağlayarak verimliliği ve rekabet gücünü artıracak yapısal reformları hayata geçiriyoruz."

Ticaret Bakanı Bolat: Yatırımlar büyümeyi desteklemeyi 4 çeyrektir kesintisiz sürdürmüştür

Ticaret Bakanı Ömer Bolat, NSosyal hesabından, yılın üçüncü çeyreğine ilişkin Gayri Safi Yurt İçi Hasıla (GSYH) verilerine ilişkin açıklama yaptı.

Kovid 19 salgınında dahi büyüme performansını sürdüren Türkiye ekonomisinin, 2020'de yüzde 1,8, 2021'de yüzde 11,8 büyüdüğünü hatırlatan Bolat, 2022'de yüzde 5,4, 2023'te yüzde 5 ve 2024'te yüzde 3,3 oranında büyüme kaydedildiğini anımsattı.

Bolat, büyüme hızının bu yılın ilk çeyreğinde yüzde 2,5, ikinci çeyreğinde 4,9 olduğuna işaret ederek, üçüncü çeyrekte bu değerin 3,7 olarak hesaplandığını bildirdi. Böylece yılın ilk dokuz ayında, büyüme hızının yüzde 3,7 olarak gerçekleştiğini aktaran Bolat, Türkiye'nin büyüme hızında G20'de ise 5. ülke olduğuna dikkati çekti. Mevsim ve takvim etkilerinden arındırılmış GSYH zincirlenmiş hacim endeksinin, bir önceki çeyreğe göre yüzde 1,1 arttığının altını çizen Bolat, şu değerlendirmelerde bulundu:

"2022'de 925 milyar dolar olan cari fiyatlarla GSYH, 2024 yılında tüm zamanların rekorunu kırarak 1 trilyon 358 milyar dolara yükselmişti. 2025'in üçüncü çeyreğinde ise yıllıklandırılmış olarak 1 trilyon 538 milyar dolara ulaştı. 2022'de yüzde 5,0, 2023'te yüzde 3,5 ve 2024'te yüzde 0,8 olan cari işlemler açığının GSYH içindeki payı, 2025 yılı üçüncü çeyreği itibariyle yıllıklandırılmış olarak yüzde 1,3 olarak tarihsel ortalamasının (2002-2024 ortalaması yüzde 3,5) altında seyretmeye devam etmektedir."

"İşsizlik son 30 aydır tek haneli seyrini sürdürüyor"

Bolat, ihracat ve yatırımların büyümeye önemli katkı sağladığına değinerek, "İhracatımız bir önceki çeyreğe göre yüzde 2,9 artarken, ithalat yüzde 4,4 azalmıştır. Yatırım harcamaları ise bir önceki yıla göre yüzde 11,7 artarak, ekonomik büyümeye yüzde 2,8 puan katkı sunmuştur. Böylelikle, yatırımlar büyümeyi desteklemeyi 4 çeyrektir kesintisiz sürdürmüştür." ifadesini kullandı.

Üretim, yatırım ve ihracat artışının, işgücü göstergelerine de yansıdığını belirten Bolat, işsizlik oranının Ekim 2025'te bir önceki aya göre 0,1 puan azalışla, yüzde 8,5 seviyesinde gerçekleştiğini hatırlattı.

Öte yandan, işsizliğin son 30 aydır tek haneli seyrini sürdürerek, yüzde 10'un altında kaldığını bildiren Bolat, şunları kaydetti:

"2025 yılı üçüncü çeyreğine ilişkin büyüme verisi, zorlu küresel şartlarla, kuraklık ve zirai don nedeniyle tarımda yaşanan üretim düşüşüne rağmen, güçlü bir performans sergilemiştir. Bakanlık olarak yürüttüğümüz faaliyetlerle, cari işlemler dengesinde devam eden ılımlı seyir, mal ve hizmet ihracatıyla yatırımların büyümeye pozitif katkısı, ekonomimizin dirençli yapısını desteklemektedir. Yıl sonunda 390 milyar dolar olan mal ve hizmet ihracatı hedefimizin üzerinde bir performans yakalamak, büyümede kaydedilen bu başarıyı daha da ileriye taşımak üzere çalışmalarımıza hızla devam edeceğiz."

Tarım ve Orman Bakanı Yumaklı: Tarım sektörü, dönemsel kayıpları hızla telafi edebilecek güçtedir

Tarım ve Orman Bakanı İbrahim Yumaklı, NSosyal hesabından, yılın üçüncü çeyreğine ilişkin gayrisafi yurt içi hasıla (GSYH) verilerini değerlendirdi.

Üçüncü çeyrekte Türkiye ekonomisinin yüzde 3,7 büyüdüğüne işaret eden Yumaklı, tarım sektörünün ise hayvancılık, ormancılık ve balıkçılık faaliyetlerinde gözlemlenen artışa karşın sektörde baskın paya sahip olan bitkisel üretimde yaşanan olağanüstü iklim koşulları nedeniyle dönemsel olarak yüzde 12,7 daraldığını aktardı.

Yumaklı, yılın ilk yarısında üst üste yaşanan zirai don olaylarının sert kabuklu meyvelerde, geniş alanları etkileyen kuraklığın da tahıl ve diğer tarla ürünleri rekoltesinde yol açtığı kayıpların, yılın üçüncü çeyreği itibarıyla belirginleştiğini belirtti.

Bu gelişmenin, sektörün yapısal kapasitesine ilişkin değil, mevsimsel ve iklimsel olağanüstü koşullara bağlı olduğuna dikkati çeken Yumaklı, "Bu durum, olumsuz iklimsel koşulların daha önce bitkisel üretim ikinci tahmin verilerinde gözlemlenen etkisinin GSYH istatistiklerine de yansıması olarak değerlendirilmektedir." ifadesini kullandı.

Yumaklı, Türkiye'de gıda arz güvenliği açısından herhangi bir risk ya da tehlikenin söz konusu olmadığına işaret ederek, "Türkiye tarım sektörü, güçlü üretim altyapısı, geniş ürün deseni ve sağlam tedarik zinciri sayesinde, söz konusu dönemsel kayıpları hızla telafi edebilecek güçtedir." değerlendirmesinde bulundu.

"Karşılaşılan mevsimsel etkiler geçicidir"

Bakanlık olarak tarım ve gıda piyasalarını yakından ve sürekli takip edip, gerekli durumlarda her türlü tedbiri proaktif şekilde uyguladıklarını belirten Yumaklı, şunları kaydetti:

"Ayrıca zirai dondan kaynaklı zararların tespiti hızla tamamlanmış olup üreticilerimize toplamda 46,1 milyar lira ödeme yapılmıştır. Tarımsal sulama yatırımları, modern sulama sistemlerinin yaygınlaştırılması ve su verimliliği politikalarımız hız kesmeden sürmektedir. Diğer yandan, yerli tohumla birlikte sertifikalı tohum-fide-fidan kullanımının artırılması, hastalık ve zararlılara karşı erken uyarı ve müdahale sistemlerimiz, üretim kayıplarını azaltmaya dönük olarak aktif biçimde işletilmektedir. Üreticiyi merkeze alan destek politikalarımız kararlılıkla sürdürülecek, küresel piyasalardaki dalgalanmalara rağmen vatandaşlarımızın kaliteli, güvenilir ve yeterli gıdaya erişimi her koşulda teminat altına alınacaktır. Türkiye tarımı güçlüdür. Bugün karşılaşılan mevsimsel etkiler geçicidir, tarımsal üretimi artırma ve altyapımızı güçlendirmeye yönelik azim ve kararlılığımız kalıcıdır."