Türkiye Ekonomisinin 7 Kırılgan Noktası

EKONOMİ

EKONOMİM DERGİ

Enflasyon değil; sistemin her hücresinde biriken yapısal kriz konuşulmalı!

Bu yedi çatlak, ekonomi politikalarının makyajla değil, cesur reformlarla ele alınması gerektiğini açıkça gösteriyor.

Çalışanlar hayatta kalmaya değil, borçla ayakta durmaya çalışıyor.

 

23.000 TL’lik asgari ücret, açlık sınırının altında. Yoksulluk sınırı ise 60.000 TL’ye dayandı. Milyonlarca kişi, sosyal destek yerine sosyal hayatta görünmez hâle geliyor.

- Gerçek: Her 10 çalışandan 4’ü asgari ücretle yaşıyor.

- Etkisi: Gelir adaletsizliği derinleşti, orta sınıf eridi.

- Kira Balonu: Artık Barınma Hakkı Değil, Lüks Tüketim

- Ev kiralamak yatırım değil, hayatta kalma savaşı.

 

İstanbul’da ortalama kira 25 bin TL. Ankara, İzmir gibi şehirlerde de bu rakam 15-20 bin TL bandında. 2 kişi çalışmadan bir evde yaşamak imkânsız.

Çarpıcı Veri: 2022–2025 arasında kiralar %340 arttı.

Sonuç: Kiralık konut piyasası doygunluğa ulaştı, balon patlamaya yakın.

 

⸻

 

 ⁠İşgücü Krizi: Gençler Umut Etmiyor, Mezunlar Göç Ediyor

İşsizlik değil, umutsuzluk büyüyor.

Üniversite mezunları ya işsiz ya da mesleğiyle ilgisiz işlerde. Asgari ücrete “nasıl razı olunur?” dönemi yaşanıyor.

 

Veri: 25-34 yaş arası gençlerde “ne işte ne eğitimde” olanların oranı: %22

Tablo: Z kuşağı, işgücünden gönüllü çekiliyor.

⸻

 

⁠Kayıt Dışı Ekonomi: POS Cihazı Var ama Kullanılmıyor

Vergi yükü halkın üstünde, kazananın izini devlet bile süremiyor.

 

Küçük esnafta IBAN’la ödeme, nakitte indirim dönemi başladı. POS’tan ödenirse “komisyon alırım” deniyor. Devletin bile vergilendiremediği bir ekonomi büyüyor.

 

Tespit: 2024’te kayıt dışı ekonomi oranı %31’e yaklaştı.

Bedeli: Her yıl 1 trilyon TL’nin üzerinde vergi kaybı.

 

⸻

Beyaz Yaka İşsizliği: Ofisler Boş, Umutlar Dağınık

Diplomalı olmak artık kurtarmıyor.

Yapay zekâ, yazılım, finans, içerik gibi alanlarda binlerce kişi sessizce işten çıkarılıyor. Şirketler, bir kişinin işini üç kişilik sistemlere yaptırıyor.

 

Veri: 2025 ilk yarısında LinkedIn iş ilanlarında %38 düşüş.

Etkisi: Ofis içi işsizlik görünmüyor ama her yerde yayılıyor.

⸻

⁠Kriptoyla Vergi Kaçıran Yeni Zenginler

Nakit para değil, dijital zenginlik konuşuyor. Ama kimse faturasını bilmiyor.

Kripto piyasasında milyonlarını vergisiz tutan yeni zengin profili oluştu. Lüks araçlar, gayrimenkuller ve sosyal medya şovlarıyla görünür ama maliye sisteminde görünmezler.

 

Tahmin: Türkiye’de vergisiz kripto servet hacmi: 80–100 milyar TL.

Tehlike: Maliye sistemine sızamayan bir para, adalet duygusunu da çürütür.

 

SONUÇ:

 

Ekonomideki bu 6 kırılganlık noktası, “kriz değil sistem” sorununa işaret ediyor. Türkiye’nin önündeki gerçek mesele döviz kuru değil; güven eksikliği, kuralsızlık ve şeffaflık krizidir. Her geçen gün bu kırılganlıklar büyüyor ve onarılmadığı takdirde sadece ekonomi değil, toplum da kırılacak.